-
نشست نقد و بررسی کتاب " تحلیل گفتمانی اشعار قیصر امین پور" برگزار شد
سه شنبه 9 آبان 1396
نشست نقد و بررسی کتاب " تحلیل گفتمانی اشعار قیصر امین پور" برگزار شد
دومین جلسه از سلسلسه نشست‌های کتاب برتر، ویژه برگزیدگان کتاب سال دانشجویی، با عنوان «بررسی و تحلیل گفتمانی اشعار قیصر امین پور» با حضور دکتر فاطمه راکعی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، دکتر قدرت الله باقری، عضو هیئت علمی دانشگاه شهیدبهشتی، و پریسا صالحی، نویسنده کتاب، مورخ دوشنبه هشت آبان ماه در تالار استاد شهید دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد.

در ابتدای این نشست خانم پریسا صالحی، برگزیده دوره بیست و سوم کتاب سال دانشجویی، مختصری از فصول کتاب خود را ارائه کرد و با اشاره به این‌که روش‌شناسی خود در این اثر را از روش تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف وام گرفته است، به‌بیان کاربست این روش بر اشعار قیصر امین‌پور پرداخت. نویسنده کتاب «تحلیل گفتمانی اشعار قیصر امین‌پور» فضای حاکم بر کتابهای قیصر در دوران جنگ و دایره واژگانی آن را مذهبی و انقلابی دانست و عنوان کرد: «این دایره واژگانی و کلماتی مانند امام، جهاد، ایثار شهدا و ... در این آثار نشان دهنده زمانه و محیط زندگی شعار، یعنی دوران جنگ است که در کتاب تبلور یافته است. وجود این واژگان مخاطب را به سطح تفسیر منتقل می‌سازد و از این طریق فضایی برای ارتباط خواننده با شعر فراهم می‌شود. البته باید توجه داشت که آثار قیصر در این دوره بلوغ زبانی او را در آثار متأخر ندارد. افعال در اشعار این دوره حالت تهییجی و حماسی دارند که خود باعث تهییج و به پاخاستن مخاطب برای دفاع می‌شوند» برگزیده کتاب سال دانشجویی با اشاره به این نکته که اشعار در این دوره بدون ابهام هستند، خاطرنشان ساخت که ضمایر در اشعار دوره جنگ قیصر عمدتاً ما و جمع هستند و این امر خود نشان‌دهنده روح جمعی و وحدت در آن دوره است. خانم صالحی مرگ در این دوره از اشعار قیصر امین‌پور را نوعی پیروز تلقی کرد و اظهار داشت: «مرگ در این دوره به تعبیری شهادت است؛ شهادت در راه وطن. قیصر به همین خاطر از جامعه زمان خودش تأثیر می‌پذیرد.» نویسنده کتاب در انتهای سخنان این نکته را افزود که زبان شعری قیصر در دوران پس از جنگ تغییر پیدا می‌کند و به زبان گفتار مردم نزدیک می‌شود و از ضمایر جمعی به ضمایر فردی بازمی‌گردد: «نکته مهم در این دوره به‌کاربردن ضمیر من در اشعار قیصر امین‌پور است و دیگر از ما خبری نیست. این ضمیر من نشان‌دهنده دوری از جمع و نگاه به من فردی شاعر است و ضمیر شما هم که در اشعار این دوره پیدا می‌شود، احساس غریبگی و بیگانی با آن روحیه جمعی دوره گذشته را می رساند که الان دیگر وجود ندارد. اشعار متأخر قیصر پر از حسرتهای او از دوران گذشته و به تعبیری دوران قهرمانی‌های او است.»

فاطمه راکعی دیگر سخنران این نشست بود با اشاره به برخی از اشکالات صوری کتاب، ضعف اصلی کتاب را توجه بیشتر به کتاب‌های دوره نخستین و دوران جنگ قیصر و کم‌توجهی به کتاب‌های متأخر شعری قیصر امین‌پور برشمرد. عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی با بیان این نکته که قیصر شاعر انقلاب است، اظهار داشت که دو تحلیل اشتباه در مورد قیصر وجود دارد: «نخست اینکه هرگز نمی‌توان قیصر را صرفاً شاعر جنگ نامید. اگرچه قیصر زیباترین شعرهایش را برای جنگ سرود، اما هیچ وقت حامی یک جنگ تهاجمی نبود. جنگ ما جنگی تدافعی بود و به تعبیری یک جنگ فداکارانه محسوب می‌شد. زندگی و روحیات قیصر غیر از مهرورزی نبود و اگر سلحشوری و حماسه‌ای در اشعار او یافت می‌شود به این خاطر است که او از آرمان‌های بزرگی مانند انسانیت، مهرورزی و ... دفاع می‌کند. او هیچ‌وقت شاعر جنگ نبود.» خانم راکعی در ادامه به دومین تحلیل اشتباه در مورد قیصر اشاره کرد و اظهار داشت که قیصر هیچ وقت از باورهایش در مورد انقلاب عدول نکرد: «قیصر معتقد بود از این که در دوران بعد از انقلاب عاشقانه‌ترین اشعارم را نصیب کسانی که باید کردم و هرگز از این بابت احساس غبن و پشیمانی نمی‌کند. او برای آرمانهایش شعر می‌سرود و هیچ وقت شاعری دولتی نبود. قیصر شاعر مردمی بود.» راکعی در انتها اشاره‌ای به اشعار کوتاه قیصر داشت و افزود که قیصر عمیق‌ترین حرفهایش را در اشعار کوتاه خود بیان کرده است.

باقری آخرین سخنران این نشست بود که سخنان خود را با بیان مفهوم «شعر عصر انقلاب» آغاز کرد و اظهار داشت: «به تعبیر دکتر شفیعی کدکنی از هر دوره حوصله تنگ تاریخ چند شاعری بیش بر نمی دارد. قیصر امین پور در زمره این شاعران حوصله تنگ تاریخ عصر انقلاب بود. گرچه اشعار قیصر به لحاظ کمی زیاد نیستند اما بسیار می‌توان درباره آنها سخن گفت. قیصر متنی است که از منظرهای گوناگون می‌توان آن را روایت کرد» عضو هیئت علمی دانشگاه شهیدبهشتی شعر قیصر را انعکاسی از دردهای مردم دانست و به این نکته اشاره کرد که رئالیستی‌ترین شعرهای قیصر در مورد جنگ است: «اگرچه صورت اشعار او در مورد جنگ، گزارش گونه است اما به درستی عناصر جنگ را انتخاب می‌کند و آنها را در اشعارش منعکس می‌سازد.» دیگر ویژگی قیصر به زعم دکتر باقری، صمیمت هنری و دقت او در خلاقیت بود: «من فکر می‌کنم که اگر قیصر را مخیر بین انتخاب مسیر شعر و مسیر زندگی بدانیم، او شعر و هنر را مقدم بر زندگی شخصی خودش دانست و در این راه خطر کرد.» دکترباقری در انتها به منش اخلاقی قیصر اشاره کرد و افزود: «علاوه بر منش اخلاقی بی‌نظیر قیصر، خلاقیت ادبی فوق‌العاده او موجب آن شده است که امروزه شعر قیصر را به تبلوری از وجدان آگاه جمعی ما تبدیل کرده است.»


تمامی حقوق این سایت برای سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی محفوظ است. نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
Copyright ©2025 Iranian Students Booking Agency. All rights reserved